ดูอาร์ตอย่างไรให้สนุก ...1

เรื่องโดย....ฮักก้า :: thinksea@hotmail.com

เพื่อนสาวบางคนของฉันสะกิดถามอยู่บ่อยๆ ในคราวที่ฉันชวนเธอไปดูนิทรรศการศิลปะด้วยกัน ว่าศิลปะมันน่าสนใจอย่างไร ทำไมฉันจึงชมมันด้วยสายตาที่ดูมีความสุขนัก และบางครั้งก็เห็นเพ่งมองอยู่นานสองนาน มีอะไรให้สนุกสนานให้ชวนค้นหานักหรือในภาพเขียนบางภาพ ในงานศิลปะบางชิ้น

บางครั้งฉันก็ถึงกับต้องนิ่งอึ้งไปเหมือนกัน คำถามที่ดูเหมือนจะง่ายนี้ ตอบให้ฟังแบบทันทีไม่ได้เอาเสียเลย เหมือนกับที่มีน้องๆหลายคนชอบถามว่า งานแบบไหนที่เขาเรียกว่างานศิลปะหรือพี่ และงานศิลปะเขาดูกันอย่างไร

นอกจากทำได้เพียงแนะนำเขาและเธอคนช่างซักไปเอาเอาจากบทความของผู้รู้ที่เขียนไว้ที่ไหนสักแห่ง แล้วก็ตอบไปเพียงสั้นๆว่า “มันคืองานสร้างสรรค์หน่ะเธอ”ซึ่ง ฟังดูดีชะมัด

จนคนที่ได้รับคำตอบจากฉันอดที่จะเท้าสะเอว ยืดหน้าเปล่งเสียงคำว่า “แหม๋”ออกมาให้ได้ยินดังๆ ไม่ได้ ก่อนจะตบท้ายด้วยประโยคที่ว่า “เชอะ ...ไม่ถามก็ได้ ไม่เห็นอยากจะรู้นักเลย”

อย่าเชียวนะคะคุณผู้อ่าน อย่าขืนตอบแบบฉันเลยที่เดียว เพราะเราต้องร่วมด้วยช่วยกันชักชวนคนให้หันมาชมงานศิลปะด้วยกันเยอะๆ ไม่ใช่หาพรรคหาพวกอะไรหรอกค่ะ แต่เพราะศิลปะนั้นให้อะไรมากกว่าที่เราคิด ทั้งในเรื่องการมองโลก เรื่องอารมณ์ หรือแม้แต่การกระตุ้นต่อมความคิดของเรา ให้ผลิไอเดียเจ๋งๆ บางอย่างออกมาได้

อันหลังนี้ผู้มีประสบการณ์ในการดูงานมากต่อมาก เขาบอกมาค่ะ ส่วนฉันกำลังรออยู่ว่ามันจะเกิดขึ้นกับตัวเองบ้างไหม

วันก่อนเพิ่งไปฟัง คุณชลิต นาคพะวัน กับ ผศ.สุธี คุณาวิชยานนท์ คุยเรื่อง “ดูอาร์ตอย่างไรให้สนุก” ในงานนิทรรศการ Living with Art ซึ่งจัดขึ้นโดย ละลานตา อาร์ต รูม และ ศูนย์การค้า อมรินทร์ พลาซ่า มาค่ะ

ไปฟังมาแล้วจะดูอาร์ต หรืองานศิลปะ ให้สนุกคนเดียวก็ใช่ที่ ก็เลยเก็บตกบางเรื่องบางความความมาทยอยเล่าสู่กันฟังเป็นตอนๆ นับตั้งแต่อาทิตย์นี้เป็นต้นไป เผื่อว่าวันหลังคุณผู้อ่านไปดูงานศิลปะจะดูแล้วสนุกทั้งคนชวนไปดู และคนถูกชวนไปดูไงล่ะคะ

เปิดใจให้กว้าง..

ศิลปินอารมณ์ดีเช่นคุณชลิต เวลานี้เปิด Chalit Art Project and Gallery ใน ในซอยราชวิถี 2 สอนศิลปะให้กับทั้งเด็กและผู้ใหญ่ บ่อยครั้งมักจะได้รับคำถามจากคนมาเรียนส่วนใหญ่ประมาณว่า “หนูเรียนได้ไหม พี่เรียนได้ไหม ม่าเรียนได้ไหม ศิลปะเนี่ย” คุณชลิตจะคอยบอกย้ำๆกับพวกเขาว่า “เรียนได้” เสมอ เพราะส่วนตัวเชื่อว่าศิลปะเป็นสิ่งจำเป็นในชีวิตของแต่ละคนอยู่แล้ว และศิลปะจะมีสิ่งดีๆ ให้เสมอ เราเข้าไปเกี่ยวข้องกับมันเมื่อไหร่เราจะเลิกไม่ได้ ด้วยเพราะมันเป็นยาเสพติดชนิดหนึ่ง แต่เป็นยาเสพติดที่ดี

“ที่หลายคนบอกว่าดูศิลปะแล้วดูไม่รู้เรื่องเลย ไม่มีพื้นฐานมาเลย ผมก็จะตอบพวกเขาไปว่า ใครๆก็เริ่มจากไม่รู้ทั้งนั้นแหล่ะ แต่เราต้องลองเข้ามาสัมผัส และเปิดใจให้กว้าง พร้อมจะเรียนรู้กับมัน แล้วก็มีใจที่จะรับเอาอะไรเข้ามา อย่าไปตั้งแง่ว่าฉันหัวไม่ถึง ฉันคงดูไม่รู้เรื่อง ฉันคงแย่มาก เพราะฉันไม่ได้เกี่ยวข้องกับมัน ฉันไม่ได้เรียน ฉันอยู่ห่างไกลกับมันเหลือเกิน ฉันทำธุรกิจ อะไรอย่างเนี้ย ตัวผมเองก็จะบอกว่าเปิดใจให้กว้าง แล้วก็เข้ามันทีละนิด ดูไปเรื่อยๆ เราก็จะเริ่มเข้าใจได้เรื่อยๆเอง”

จริงอยู่ ศิลปะไม่ว่าแขนงใดก็ตาม เราไม่ควรไปตั้งแง่กับมัน เสียก่อน แต่ควรเปิดใจเราให้กว้างเป็นอันดับแรก

“เปิดใจกับสิ่งที่เรากำลังเผชิญหน้าอยู่ แล้วเราจะก้าวไปสู่ประตู สู่โลกของศิลปะที่มันไม่มีวันจบสิ้นและเต็มไปด้วยเสน่ห์ จนเรายากที่จะลืมหรือถอนตัวจากมันได้”

เริ่มจากง่าย..

ผศ.สุธี คุณาวิชายานนน์ จากมหาวิทยาลัยศิลปากร ท่านนี้เป็นทั้งศิลปินและเขียนเล่าเรื่องศิลปะมาแล้วมากต่อมาก หลายคนอาจเคยได้รับรู้-รับรสเรื่องศิลปะผ่านข้อเขียนดีๆของเขามาแล้ว

ผศ.สุธีแสดงความคิดเห็นว่า ศิลปะนั้นก็มีหลากหลายแนว แล้วก็มีทั้งที่ดูง่าย ไปจนถึงระดับที่ดูยาก ขณะที่คนทำงานศิลปะเองก็มีหลากหลาย บางคนก็ชอบทำแนวที่ง่ายๆตรงไปตรงมา ขณะที่บางคนก็ชอบทำแนวที่มันดูยากสักหน่อย และคนดูเองก็เหมือนกัน รสนิยมก็ชอบไม่เหมือนกัน บางคนก็ชอบแนวสนุกสนาน บางคนก็ชอบแนวขรึมๆ บรรดามือใหม่หัดดูงานศิลปะ ผศ.สุธีจึงแนะนำว่า ควรเริ่มจากดูงานศิลปะที่มันง่ายๆก่อน

“ส่วนบางคนที่เขามีความรู้มีประสบการณ์เพิ่มมากขึ้น เขาก็อาจจะพัฒนาไปดูงานที่ซับซ้อนแล้วก็ยาก ซึ่งผมคิดว่ามันน่าจะมีหลายระดับ แต่ว่าบางทีคนที่เขายังไม่มีประสบการณ์ เพิ่งเริ่มต้น ไปเจอของยากก็คงตกใจเหมือนกันว่าทำไมดูไม่รู้เรื่อง ฉันโง่หรือเปล่า ซึ่งมันไม่ใช่ แต่อาจจะกระโดดเร็วไปหน่อย ผมว่ามันมีขั้นมีตอนเหมือนกัน ว่าควรเริ่มจากง่ายๆไปก่อน”

แล้วงานศิลปะอย่างไหนล่ะเรียกว่าดูง่าย แล้วใช้อะไรเป็นตัววัด หลายคนอาจใคร่สงสัย อาทิตย์หน้ามาฟังคำตอบค่ะ พร้อมกับเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยจากศิลปินทั้งสองท่าน ที่นำมาเล่าให้ฟังแบบไม่มีกั๊ก