การบูชาครูก่อนการแสดงหุ่น
          ก่อนการแสดงหุ่นกระบอกแต่ละครั้ง ตัวหุ่นพระครูฤาษีและหุ่นทุกตัวที่จะแสดงในวันนั้นจะถูกตั้งเสียบแกนไม้ไว้ทางขวามือของประตูขวาที่หุ่นจะออกอันเป็นที่ตั้งหุ่นประจำเป็นประเพณีครูอาวุโสหรือผู้ที่จะเป็นผู้เชิดตัวนายโรงรำช้าปี่ไหว้ครูจะจุดธูปเทียนบูชาคุณพระรัตนตรัยเป็นอันดับแรก ต่อจากนั้นก็จะสักการะเทพเจ้าอันถือว่าเป็นบรมครูแห่งศิลปะแห่งการแสดง และวิชาดนตรีอันมี
๑. พระอิศวร
๒. พระนารายณ์
๓. พระครูฤาษีทั้ง ๕ องค์ ได้แก่ พระฤาษีนารอท พระฤาษีนาไลย พระฤาษีตาไฟ พระฤาษีตาวัว พระฤาษีประไลยโกฎ
๔. พระพิฆเนศวร
๕. พระพิราบป่า
๖. พระครูทศกัณฐ์
๗. พระครูนายโรง
๘. พระครูเหน่ง
๙. พระแหน

แล้วจึงชุมนุมเทวดา
"สัคเคกาเม.. ฯลฯ"

           ตัวตลกเหล่านี้ แม้เป็นเพียงตัวตลกมิใช่ตัวเอก แต่ก็ถือว่าเป็นตัวครูทั้งสิ้น แต่ก่อนหัวหุ่นและตัวหุ่นจะแยกกันเก็บ ต่อเมื่อรับงานจะแสดงจึงจะแต่งตัว ถือกันว่าหัวยักษ์ หัวลิง จะต้องแยกกันเก็บเสมอไม่ปะปนกัน หรือไม่ก็มีหัวพ่อแก่คั่นกลาง ส่วนพวกหัวพระหัวนางไว้อกทางหนึ่ง หัวพวกตัวตลกอีกทางหนึ่ง ต่อมาสมัยหลังประเพณีนี้ไม่ถือกันเคร่งครัดแล้วคงวางปะปนกันตามสบาย อีกประการหนึ่งเรื่องราวที่ใช้แสดงหุ่นกระบอก ถือกันนักหนาว่าตัวเอกจะไม่มีการตายในตอนจบ อันถือว่าเป็นการตายคาโรง หรือ "ล้มทับโรง" เช่น เรื่องลักษณวงศ์ตอนฆ่าพราหมณ์ ที่นิยมเล่นกันเป็นหุ่นกระบอก เมื่อพราหมณ์เกสรถูกตัดคอแล้ว จะไม่มีคณะใดยอมจบในตอนนั้น แต่จะแสดงต่อจนถึงพระพรหมเหาะมานำศพพราหมณ์เกสรขึ้นไปชุบให้ฟื้นบนสวรรค์วิมานจึงจะจบการแสดง ความเชื่ออันนี้ มิใช่ถือกันแต่การแสดงหุ่นกระบอกเท่านั้น แต่รวมไปถึงการแสดงโขน ละคร ลิเก และมหรสพเกือบทุกชนิด ด้วยถือว่าไม่เป็นสิริมงคลแก่ผู้แสดงหนึ่ง และเป็นอัปมงคลแก่เจ้าภาพผู้หางานไปแสดงอีกหนึ่ง แต่อีกนัยหนึ่งถือกันว่าหากคณะใดให้ตัวเอกของเรื่องล้มทับโรงเสียแล้วก็เท่ากับเป็นการ "ตัดทาง" ของคณะอื่นที่จะแสดงต่อไปในเรื่องเดียวกันให้อับเฉาไปโดยปริยายเนื่องจากตัวเอกได้ "ตาย" เสียแล้ว หากคณะอื่นจะมาเล่นซ้ำในเรื่องเดิม ก็จะไม่ได้รับความนิยมยินดีเท่าที่ควรจึงเป็นมารยาทของการแสดงที่จะเอื้อให้แก่ผู้ร่วมอาชีพ อันถือเป็นประเพณีสืบมา

ที่มา : "หุ่นไทย" โดย อาจารย์ จักรพันธุ์ โปษยกฤต